Şeker Yüklemesi Nedir?
Şeker yüklemesi özellikle hamile kadınların merak ettiği bir işlemdir. Şeker yüklemesi nedir nasıl yapılır gibi merak edilen soruların cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz. Vücudumuzun ana enerji kaynağı glikozdur. Tek şeker yani monosakkarit yapısında bir maddedir. Meyvelerde de früktoz bulunur. Sütün içinde bulunan galaktoz şekerleri, glikoza benzer özelliğe sahip diğer monosakkaritlerdir. Bu maddeler çeşitli ve sayıdadır bir araya gelerek karbonhidratları meydana getirirler.
Karbonhidratların tüketildikten sonra aynı zamanda sindirimi de başlar. Ve karmaşık yapıda oldukları için yapı taşlarına ayrıştırılıp pankreastan salgılanan çeşitli enzimler yardımıyla gerçekleştirilir. Emilir ve metabolizma için kullanılır.
Beslenme ile glikoz alımının yanında böbrek ve karaciğer gibi organlarda bünyelerinde glikoneogenez olarak adlandırılan süreç ile vücudun yeniden ürettikleri glikozu, kan şekeri seviyesinin düzenlenmesi için salgılama yeteneğine sahiplerdir.
Şeker (Glikoz) yükleme testi nedir?
Hamilelik döneminde yüksek kan şekeri tespit edildiyse yapılan şeker yükleme testi, vücudun dışarıdan şeker alınması durumunda verdiği cevabı inceler. Şeker yüklemesi en çok gebelere yapıldığı duyulsa da obesite ve prediyabet diya durumlarında da hastalığın takibinde kullanılır. Fakat yazımızda gebelerde şeker yüklemesini ele alacağız.
Şeker yüklemesi iki aşamadan oluşur. İlk aşamada hazırlanan sıvı içilir ve 1 saat sonra kan şekerine bakılır. Kan şekerinin durumuna göre düzeyi belirlenir. Çıkan değer sınırın üzerindeyse ona göre kişide gestasyonel diyabetin gelişip gelişmediğine bakılacaktır.
Şeker (Glikoz) Yüklemesi Kimlere Yapılır?
Hamilelik döneminde gestasyonel diyabet sık görülen bir durumdur. Metabolik bir sorundur ve batıdaki ülkelerde hamile kadınların 20’de 1’ini etkilemektedir. Hamilelik ve doğum sırasında bu durum meydana gelse de gestasyonel diyabet tespit kadınların büyük bir kısmında 5-15 yıllık bir süre içinde Tip 2 şeker hastalığı oluşabilmektedir.
Hamilelik döneminde kan şekerinin yüksek olması çoğunlukla bir belirtiye sebep olmaz. Ve bilmeden ilerleyeceği için şeker yüklemesi yapılarak bu durum erken tespit edilir.
Şeker yüklemesi hamileliğin 24 ve 28’inci haftaları arasında gestasyonel diyabetin olup olmadığına bakmak için yapılır. Eğer kişide bazı riskli durumlar varsa test gebeliğin daha erken dönemlerinde gerçekleştirilebilir.
Bu riskli durumlardan birisi de obezitedir. Obezite olması durumunda; önceki hamileliklerde gestasyonel diyabet geliştiyse, gebe kadınların kendisinde ya da ailesinde diyabet şikayeti varsa bu gebeliğin erken dönemlerinde şeker yüklemesi yapılabilir.
Gebelik döneminde gestasyonel diyabetin varlığı ortaya çıkan kadınların çoğu sağlıklı bebekler dünyaya getirse de kan şekeri kontrol altında olmadığı durumda bazı hamileliklerde preeklampsi ya da sezeryan doğum gerektiren aşırı fetal büyüme gibi istenmeyen durumlar meydana gelebilir. Bu nedenle gestasyonel diyabet varsa dikkatli olunmalıdır.
Gestasyonel diyabet nedir?
Peki gebelik döneminde gelişen gestasyonel diyabet nedir? Gestasyonel diyabet kişinin şekere karşı intolerans halinin hamilelik esnasında gelişmesidir. Plasenta kaynaklı bazı hormonlar anne adayında insülin direnci gelişimine neden olur. Buna bağlı olarak da kan şekeri düzeyinin yükselmesine zemin hazırlayabilir. Büyüme hormonu, prolaktin ve progesteron gibi hormonlar da hamilelik döneminde gelişen insülin direnci ile bağlantılı olan hormonlardır.
Hormonal faktörlerin yanında bazı farklı durumlar gestasyonel diyabet gelişimi açısından klinik risk faktörleri olarak görülür bu faktörler;
- Fiziksel aktivitenin az olması,
- Ailede birinci dereceden birisinde şeker hastalığının varlığı,
- Önceki doğumlarda iri bebek, 4000 gram ve üzeri bebek doğurmak,
- HDL kolesterolün 35 mg/dL değerinden düşük olması,
- Trigiliserit seviyesinin 250 mg/dL’nin üzerinde olması,
- Polikistik over sendromu,
- %5.7’den yüksek seviyede HbA1c tespit edilmesi,
- OGTT (oral glikoz tolerans testi) sonuçlarının olması gerekenden yüksek olması.
Hamilelikte Şeker Yükleme Testi Nasıl Yapılır?
Şeker yüklemesi yapılırken içinde 50 gram şeker bulunduran 150 ml hacmindeki sıvı hastaya içirilir. Ve hasta içtikten bir saat sonra kan şekeri düzeyi ölçülür.
Kan şekerinin düzeyi 140 miligram’ın altında ise normal olarak yorumlanır. Fakat bunun üzerinde çıktıysa yaklaşık olarak %80 ihtimalle gestasyonel diyabet sorunu hastada vardır. Tam olarak durumun tespit edilmesi için doktor tarafından glikoz tolerans testi gibi bazı diğer testler de istenebilmektedir.
100 gram şeker ile glikoz tolerans testi gerçekleştirilir. Kan şekeri düzeyine bakılarak 3 saatlik bir zaman dilimi içerisinde toplam 4 kere gerçekleştirilir. Yapılan bu 4 testten 2’sinde anormal sonuçlar çıkarması durumunda kişideki gestasyonel diyabet ortaya konmuş olur.
İkinci testte sınır olarak kabul edilen değerler:
- Birinci saatin sonunda desilitrede 180 miligramın üzerinde kan şekeri düzeyi
- İkinci saatin sonunda desilitrede 155 miligramın üzerinde kan şekeri düzeyi
- Üçüncü saatin sonunda 140 miligramın üzerinde kan şekeri düzeyi
Gestasyonel diyabet tedavisi nasıldır?
Gestasyonel diyabet çıkarsa annede ve bebekte farklı sağlık sorunları gelişebilir. Annenin hamilelik döneminde kan şekerinin yüksek olması bebeğin normalden iri olmasına, yeni doğum yaptığı süreçte kan şekerinin yüksek olması yüksek kan değerlerine neden olabilir. Doğum sırasında omzunun çıkması ve kalsiyum seviyesinin düşük olmasına neden olabilir.
Gestasyonel diyabetin neden olduğu diğer hastalıklar hipertansiyon, preeklampsi, şeker hastalığı gelişme riskinde artış ve sezaryen doğum ihtiyacında artıştır. Gestasyonel diyabet bu sağlık sorunlarına neden olabilir.
Gestasyonel diyabetin kontrol altına alınması için ilk olarak anne adayının yaşam tarzı ve beslenme şekli değiştirilmelidir. Beslenme programı değişip düzene girerse bunun yanında fiziksel aktivite (egzersiz) uygulanırsa bu sorunun önüne geçilebilir. Beslenme programı da bir uzman tarafından kişiye göre hazırlanır.
Hamilelik döneminde kan şekeri yüksek olan anne adaylarının fiziksel aktivite olarak haftanın en az 5 günü 30 dakika orta düzeyde aeorobik egzersizi tavsiye edilmektedir.
Beslenme düzeninin değişmesi ve egzersiz ile kan şekeri kontrol edilemezse anne adaylarına ilaç verilebilir. Yüksek kan şekeri olması durumunda uygulanacak tedavi insülin hormonunun verilmesidir. İnsülin hormonu kan şekerinin metabolik düzeyinin kontrol altına alınmasını sağlar.
Hamile kadının insülin tedavisinde kullanılacak insülin dozunun ayarlanması hastanın kilosuna göre ayarlanır. Anne adayının kullanacağı insülin düzeyi kişinin vücut ağırlığının 0,2 ile çarpılması ile hesaplanacaktır. İnsülin dozunun birimi ise ünitedir.
Kan şekeri bir öğünden sonra yükselirse doktor tarafından uygun görülen durumlarda kişiye yemek öncesinde 2 ya da 4 ünite insülin kullanması tavsiye edilebilir. Hamileliğin ilk üç ayı yani ilk trimester da olan anne adayları için önerilen günlük insülin dozu kilogram başına 0.7 ünitedir. İkinci trimester yani ikinci üç aylık dönemde kilo başına 0.8 ve üçüncü trimester yani üçüncü üç aylık dönemde kilo başına 0.9-1 ünite insülin kullanılır.
İnsulin tedavisi iki aşamada uygulanmalıdır. Hastanın alması gereken insülin miktarının yarısı temel insülin dozu olarak alması, geriye kalan insülin dozunu ise tedavide uygulanan insülin çeşidine göre öğünlerin arasında ya da öğün öncesinde olacak şekilde 3 dozda alması önerilir.
Hamile kadınların büyük bir kısmında gebelik döneminden önce şeker hastalığının olmadığı görülmektedir. Şeker hastalığına dair bir tarama yapılmadığı için şeker hastalığı yok diye bilinebilir. Ya da gebelik ile birlikte şeker hastalığı görülebilir.
Şeker ile ilgili sıkıntısı olan kadınların yani hamilelik döneminde gestasyonel diyabet tespit edilen kadınların gebeliklerinden sonra 1-3 yıl kadar takip edilmesi tavsiye edilmektedir.
Yazımızda sizler için şeker yüklemesi nedir, şeker yüklemesi neden ve nasıl yapılır gibi soruların cevaplarını verdik. Bu yazımızı beğendiyseniz Kemik İliği Maskesi ile Saç Bakımı isimli yazımıza da göz atınız. Sağlıklı günler dileriz.
